20 Ekim 1935
Genel Nüfus Sayımı ve Amasya
1935 yılı Genel Nufus sayımında Amasya vilayeti toprak, nüfus ve bağlı ilçe bakımından 57 vilayet içinde en küçük illerden biridir.
Bağlı ilçeler Merzifon ve Gümüşhacıköy'dür.
(Osmanlı Devleti Fetret Devri'nden sonra Çelebi Mehmet tarafından bu şehirde yeniden kuruldu. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucu unsurları ilk önemli kararları burada aldı. İstiklâl ve istikbal ateşi Amasya'da yakıldı.)
Amasya, Osmanlı İmparatorluğu zamanında 1867 yılına kadar Rum Eyaleti'ne bağlı bir Sancak iken bu tarihten sonra Sivas Vilayeti'ne tabi bağımsız bir Liva / Mutasarrıflık sıfatıyla idari düzende yer aldı. 1924 yılında Liva yönetim yapısı kaldırıldı.
Amasya livası 491 sayılı Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nun 89'uncu maddesi uyarınca 20 Nisan 1924 tarihinde il yapıldı.
Liva statüsü taşıdığı dönemde 1905 tarihli Devlet Salnamesi'ne göre nefs-i Amasya'ya bağlı bulunan Ladik, Havza ve Köprü ilçeleri Samsun'a, Osmancık ve Mecitözü ilçeleri de Çorum'a bağlandı. Amasya iliyle bağlantıları ve irtibatları kesildi.
1892 yılında Taşova -Taşâbad ve Sonusa nahiyeleri Erbaa ilçesine tabi oldukları için Tokat kazasının Liva tayin edilmesini müteakiben Niksar ve Zile ilçeleriyle birlikte Tokat'a bağlandı. Bu nedenle o günlerde -1935 yılında ne Taşova ilçesi vardı ne de bölge Amasya'ya bağlıydı.
Konuyu kafi derecede açıklamaya çalıştım. Umarım ki yardımcı olabildim. Bazı bilgileri de hülâsa ederek yazımı tamamlayacağım.
28 Ekim 1927 tarihinde yapılan Nüfus sayımında Amasya ilinin genel nüfusu 115.145 olarak tespit edildi ve kayıtlandı.
1927 yılı Nüfus Sayımı sonuçları:
Nefs-i Amasya: 60.527
Merzifon kazası:28.126
Gümüşhacıköy kazası: 26.492
1927 sayımında Erbaa Kazası Genel nüfusu:
54.744
Son 80 sene zarfında Amasya vilayeti bağlamında toprak ve ilçe bazında lehte gelişmeler kaydedildi.
Taşova:
04.08.1944 tarihinde Tokat'a bağlı ilçe olarak 4448 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince 70 haneli 360 nüfuslu Yemişenbükü köyü merkez olmak üzere kuruldu.
Amasya İline Bağlanması:
Kanun no: 5996
(Taşova İlçesinin Amasya İline Bağlanması Hakkında Kanun)
Kabul Tarihi: 24.12.1952
Resmi Gazete tarihi: 30.12.1952
Resmi Gazete numarası: 8296
Bu kanunla Taşova 1953 yılı Mart ayında Bakanlar Kurulu Kararı mucibince Amasya İline bağlandı. Böylece Taşova toprakları da Amasya ili hudutlarına dahil oldu.
Göynücek:
4 Mart 1954 tarih ve 6324 sayılı kanunla ilçe yapıldı.
Suluova:
1902 yılında Suluca adıyla nahiye tayin edildi. 1954 yılında Şeker Fabrikası kuruldu ve Suluca ekonomik ve nüfus bakımından hızla büyümeye başladı. Ekonomik manada büyümenin bir sonucu olarak 1957 yılında Suluova adıyla ilçe yapıldı.
Hamamözü:
1990 yılında çıkarılan 3644 sayılı yasa ile ilçe statüsü verildi.
05 Ağustos 1991 yılında ise resmen ilçe haline getirildi.
Enver Seyhan
30 Temmuz 2022
