DAYI… ALİ DAYIM.

Gültekin ERDAL

04-04-2023 09:38

Herkesin bir dayısı olmalı bu dünyada.

Siyasi anlamda olmasa da dertleşebileceği, sohbet edebileceği, destek alabileceği, eğleneceği ve üzüntülerini paylaşabileceği bir dayısı.

Yanına geldiğinde güvenebileceği, ayrıldığında özlem duyacağı bir dayısı.

Duruşuyla, yürümesiyle, karizmatik gülüşüyle, giyinme şekliyle, ataerkil güdüleriyle bir dayısı.

Sakinleştirici, arabulucu, adalet dağıtıcı, çözüm odaklı ve bilgiye açık yapısıyla, küçüğünden büyüğüne herkesi dinleyebilen bir dayısı.

İşte böyle bir dayısı olmalı herkesin.

Nedeni, “dayı” sözcüğünün etimolojik tarihinde yatıyor belki. Taaa, insanlığın yaradılışına, insanların ilk toplum bilinciyle yaşama kültürüne kadar gider bunun nedeni.

Türk kültüründe de ayrı ve çok özel bir yeri vardır dayının.

Bir kere öz Türkçedir.

Uygurca’da “tagay”, Kıpçak Türkçesinde “tay/tayı”, Dede Korkut kitabında “dayı” olarak geçer. Her üç dilde de dayı, annenin erkek kardeşi anlamındadır. Ancak dayı sözcüğünün semiyotik ve kültürel anlamı çok daha derindir. Çünkü insan, bulunduğu kültürel yapı içinde aidiyet hissine ve köken bilincine sahip olmak ister. Bu çerçevede akraba ilişkileri önemli rol oynar. Yaygın bir inanışla toplum, ana soyundan ürer ve çoğalır. Bu bakımdan “dayı” ve “amca” yeğenlerinin birinci dereceden sorumlusu ve varisidir.

Ana soyu itibarı ile, aile içinde “dayı hukuku” ortaya çıkar ki akraba sistemi içinde tanımlayıcı bir hısımlıktır.

Dayı, yalnızca bir kişiyi ya da ilişkiyi değil, karşılıklı sosyal birlikteliği kapsar. Sözgelimi, dayı-yeğen ilişkisi, karşılıklı görev ve sorumlulukları gösterir. Sistem içinde kime dayı adı verilirse, onunla kişi arasında dayı-yeğen ilişkisine benzer bir ilişki vardır. Öyle ki dayı adı verilen kişi, biyolojik anlamda annenin kardeşi olmasa bile ilişki boyutu değişmez. Çünkü dayı söyleminde evlilik, cinsel anlamda menfaat riski bulunmaz. Çünkü dayının sahip olduğu hak ve sorumluluklar, toplumun bakışı, dayının akrabadan öte güvence haline gelmesini sağlar.

İş bu yüzden bu makalenin başlığı sadece Ali Dayım değil. 

Dayı, kültürel olarak bir değer, bir koruyucu ve güvencedir. Hukukun ve aile içi huzurun temsilcisidir. Elbette bu sorumlulukları taşımak ayrı bir meziyet, karakter ve görgü ister. Kültür birimi, değer yargısı, birleştirici bir duruş ister.

Elbette sonuçta insandır dayı. Onun da duygusal anları, kırgınlıkları, sert tavır ve söylemleri hatta korkutucu duruşları vardır. Ama çoğu zaman öğrenen, gerektiğinde gerektiği kadar öğretebilen bir duruş sergilemektir erdem olan. Bu naif yapının, karizmatik duruşun adıdır Ali Yağız. Ali dayım.

Dayıdır sonuçta dayı.

Öyle ki, köprüyü geçtikten sonra da hep yanında olmasını isteyeceğin türden bir dayı. Köprüden sonraki ışık, yürüdüğün rehber, neşeli, eğlenceli ve öğretici bir yol arkadaşı.

Ali Yağız, tanıyanlar ve hatta tanımayanlar için de köprüden sonrası için dayıdır.

Öyle bir dayı ki, son yolculuğunda da birleştirdi insanları, birleştirdi ve insan ordusuna dönüştürdü. Küskünleri, dargınları, birbirini yeni gören yeğenleri, sadece büyükleri kırkın olduğu için uzaktan kırgınlaşmış gönülleri topladı bu orduda. Öyle bir ordu oldu ki, köye sığmayan uzun bir insan seli oluşturdu. Bu insan selinin bir ucu Ali dayımın naciz vücudunu defnederken, diğer ucu hala köyün içinde sırasını bekledi. Sabırla bekledi çünkü, son kez bu nadir insana şükranlarını, borçlarını, sevgilerini, dostluklarını ve anılarını sundu. Bekledi çünkü, bu nadir insanın mezarına bir kürek toprak atmak, toprağına elini sürüp vedalaşmak ve helalleşmek istedi. Bekledi çünkü vefa borcunu ödemek, çocukluk anılarını hatırlamak, alacağını-vereceğini unutmak istedi. İşte böyle bir yürekti dayım, Ali Yağız.

Elbette erken ayrıldı aramızdan.

O naçiz bedenini, naif gülüşünü, neşeli sesini bir daha duyamayacağız, göremeyeceğiz ama, dayıdır o be kardeşim dayı.

Dayılar ölmez ki.

Advert
DİĞER YAZILARI TAŞOVA SİMSİMİ 01-01-1970 02:00 TÜRKİYE’NİN SEÇİMİ 01-01-1970 02:00 KUYUYA BİR TAŞ DA MAHİR ÜNAL’DAN 01-01-1970 02:00 TOGG TÜRKİYE'NİN OTOMOBİLİ GİRİŞİM GRUBU 01-01-1970 02:00 EĞİTİM, SANAT ve MEDENİYET ÇIKMAZI 01-01-1970 02:00 GÜRSÜ KÖYÜ ŞENLİĞİ ve ŞENLİK KÜLTÜRÜ 01-01-1970 02:00 TAŞOVA KAÇINCI? 01-01-1970 02:00 ATATÜRK’ÜN İSTENDİK HATALARI 01-01-1970 02:00 AMASYA’NIN DEĞERLERİ, ELMA, AŞK MÜZESİ VE VİZYONERLİK 01-01-1970 02:00 TAŞÇEV 01-01-1970 02:00 DİN VE İNSAN 01-01-1970 02:00 TAŞOVA BELEDİYESİ’NİN LOGOSU ÜZERİNE 01-01-1970 02:00 NAHIL NEDİR BİLİR MİSİNİZ? 01-01-1970 02:00 ÜLKÜCÜLER NEREDE? 01-01-1970 02:00 NELER OLUYOR BİZE? 01-01-1970 02:00 ULUS DEVLET 01-01-1970 02:00 IRGAT OLMAK 01-01-1970 02:00 ALDATILMA 01-01-1970 02:00 MEMLEKETİM 01-01-1970 02:00 OSMANLICA MI? 01-01-1970 02:00 BANKNOT ve BAĞIMSIZLIK 01-01-1970 02:00 YAZI ve KADIN 01-01-1970 02:00 DİL ÖNEMLİ MİDİR? 01-01-1970 02:00